Het kabinet wil de basisbeurs voor studenten in het hbo en wo weer invoeren vanaf het studiejaar 2023-2024. De Tweede Kamer heeft inmiddels ingestemd en de Eerste Kamer behandelt de plannen naar verwachting voor de zomer.
Studiefinanciering sparen
Voor sommige studenten kan het aantrekkelijk zijn om hun studiefinanciering nu tijdelijk stop te zetten om daarmee het recht op studiefinanciering ‘op te sparen’. Vanaf september kan dan (langer) gebruik worden gemaakt van de nieuwe basisbeurs. Zie voor meer informatie het bericht op onze site over het opsparen van studiefinanciering.
In totaal hebben ongeveer 19.000 ho-studenten (peildatum januari 2023) hun studiefinanciering stopgezet en nog niet opnieuw aangevraagd. Of en hoeveel studenten in september weer starten met studiefinanciering is nu nog niet bekend.
Het tijdelijk stopzetten van studiefinanciering is geen nieuw verschijnsel, dat gebeurt al jaren. Dat kan allerlei redenen hebben, bijvoorbeeld het wisselen van een studie. Wel zien we dat het aantal studenten dat de studiefinanciering nu heeft stopgezet ongeveer 9.000 hoger ligt dan het gemiddelde van voorgaande jaren (10.000).
| Studiefinanciering plus ov stopgezet per januari | Studiejaar 2020-2021 | Studiejaar 2020-2021 | Studiejaar 2022-2023 |
|---|---|---|---|
| *ten opzichte van het gemiddelde van de voorgaande jaren dit jaar ongeveer 9000 meer | |||
| Aantal studenten ho | 11.138 | 9.078 | 19.011* |
Wel rechten prestatiebeurs per september 2023
Op basis van de meest recente gegevens zijn er ongeveer nog 352.000 studenten uit het leenstelsel die volgend studiejaar recht hebben op een gedeeltelijke prestatiebeurs (1 of meer maanden) in het ho. Gecorrigeerd met de historische uitval van gemiddeld 14% gedurende dit studiejaar is de prognose dat per 1 september 2023 ongeveer 303.000 personen uit het leenstelsel gebruik kunnen maken van de prestatiebeurs.
Geen rechten prestatiebeurs per september 2023
Op basis van de meest recente gegevens zijn er vanaf de start van het komende studiejaar 2023-2024 ongeveer 188.000 ho-studenten uit het huidige leenstelsel die dan geen recht meer hebben op een prestatiebeurs. Maar die, mochten ze verder gaan studeren, nog wel kunnen lenen.
Aantal studenten dat leent neemt af
Het totaal aantal studenten dat leent, neemt de laatste jaren af. Bij de start van studiejaar 2019/2020 waren dit 325.000 studenten, nu 270.000 (zie ook overzicht cijfers: aantallen leningen). En dat terwijl de inschrijvingen van studenten met recht op studiefinanciering tot dit studiejaar wel toenamen. We hebben hiervoor geen verklaring.
| September | Studiejaar 2019-2020 | Studiejaar 2020-2021 | Studiejaar 2021-2022 | Studiejaar 2022-2023 |
|---|---|---|---|---|
| Studenten met alleen lening | 325.000 | 320.000 | 305.000 | 270.000 |
Percentage aanvullende beurs
Veel studenten maakten bij de start van hun studie in september geen gebruik van een aanvullende beurs, terwijl ze daar gezien het inkomen van hun ouders wel recht op hadden. Dat heeft ertoe geleid dat ze (meer) zijn gaan lenen. Sinds DUO actiever communiceert, groeit het percentage aanvragen aanvullende beurs:
| September | Studiejaar 2019-2020 | Studiejaar 2020-2021 | Studiejaar 2021-2022 | Studiejaar 2022-2023 |
|---|---|---|---|---|
| Percentage | 52,44 | 57,10 | 65,55 | 71,82 |
Om het gebruik van de aanvullende beurs extra te stimuleren heeft DUO in januari 2023 de aanvraag van studiefinanciering aangepast. De optie aanvraag aanvullende beurs staat nu standaard aan. We zien hiervan al de eerste positieve effecten.
Zoals eerder in dit artikel aangegeven (zie tabel), daalt het aantal mensen dat studiefinanciering aanvraagt. Het aantal mensen met een aanvullende beurs neemt daarom ook af.
Rente
Eind vorig jaar werd bekend dat voor het eerst in jaren de rente op de studieleningen per 1 januari 2023 omhoog zou gaan. Er kwam een einde aan de unieke situatie dat het rentepercentage langere tijd op 0% stond (zie overzicht cijfers: rentepercentages). De studiefinancieringsrente is bij wet gekoppeld aan het rendement op de staatsleningen. De stijging of daling daarvan is ieder jaar bepalend voor de hoogte van de rente op de studieleningen.
Studenten mbo en studenten hbo en universiteit die tijdens het oude basisbeursstelsel (voor 2015) studeerden, betalen dit jaar 1,78% rente over hun lening. Studenten hbo en wo die onder het leenstelsel vallen, betalen dit jaar 0,46% rente over hun lening. Dit geldt alleen voor studenten die nog studeren en voor oud-studenten van wie de rente dit jaar opnieuw werd vastgesteld. Dat gebeurt in eens in de 5 jaar.
Terugbetalers uit het oude stelsel hebben 15 jaar en terugbetalers uit het leenstelsel hebben 35 jaar de tijd om hun lening terug te betalen.
Rente zorgt voor zogeheten ‘rentetruc’
De rentestijging zorgde voor veel reacties, ook bij DUO. Al snel ging het bericht rond dat er, met name voor studenten die al wat langer studeerden, rentevoordeel te halen viel door de studiefinanciering in januari 2023 stop te zetten en deze per februari weer aan te vragen. Daardoor kan het rentepercentage voor de lening tot 2023 voor 5 jaar worden vastgezet tegen het rentepercentage van 1 januari 2023. Zie voor meer uitleg het bericht op onze site over de 'rentetruc'.
Het stopzetten is een mogelijkheid om zelf regie te houden over je studiefinanciering en dus niet nieuw. Wel zorgde de berichtgeving ervoor dat uiteindelijk ongeveer 26.000 studenten (meetmoment 01-03-23, zo’n 4 procent van het totaal aantal ho-studenten met studiefinanciering) ervoor gekozen hebben om hun studiefinanciering geheel stop te zetten in januari en per 1 februari weer aan te vragen. Studenten in het mbo deden dit nagenoeg niet.
Invloed rentestijging op gemiddeld leenbedrag hoger onderwijs
Het gemiddelde leenbedrag per maand loopt al jaren licht op, ook bij de start van dit studiejaar. Van 628 euro in 2019 naar 674 euro nu. De berichtgeving over de stijgende rente heeft vooralsnog geen invloed hierop gehad.
| Januari | Studiejaar 2019-2020 | Studiejaar 2020-2021 | Studiejaar 2021-2022 | Studiejaar 2022-2023 |
|---|---|---|---|---|
| € 628,53 | € 634,71 | € 668,52 | € 674,98 |
Invloed rentestijging op het aflossen
Oud-studenten hebben eind 2022 aanmerkelijk meer afgelost dan in voorgaande jaren. Sinds september zagen we de extra aflossingen stijgen. Alleen al in december werd er 60 miljoen meer afgelost dan in dezelfde maand een jaar eerder. Vermoedelijk zijn dit oud-studenten die op 1 januari 2023 aan een nieuwe 5-jaarsperiode beginnen en op deze manier het rentebedrag over de resterende studieschuld verlagen.
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|
| x miljoen euro | 293 | 396 | 434 | 489 |
Overzicht cijfers
Aantallen met leningen ho per maand:
Links alle studenten ho met lening, inclusief oud stelsel, prestatiebeurs en leenstelsel.
Rechts alle studenten ho in het leenstelsel.
Totaalcijfers
| Peilmaand januari | 2021 | 2022 | 2023 |
|---|---|---|---|
| Totaal aantal ho-studenten met studiefinanciering | 602.014 | 611.657 | 587.998 |
| Subtotalen alleen januari stopgezet en februari weer aangevraagd (de ‘rentetruc’) | 26.116 | ||
| Subtotalen stopgezet in januari en nog niet weer aangevraagd | 11.138 | 9.078 | 19.011 |
| Totaal aantal ho-studenten die studiefinanciering stopzetten in januari | 11.138 | 9.078 | 45.127 |
Renteverloop door de jaren heen
| Jaar | Percentage |
|---|---|
| 2017-2022 | 0,00 % |
| 2016 | 0,01 % |
| 2015 | 0,12 % |
| 2014 | 0,81 % |
| 2013 | 0,60 % |
| 2012 | 1,39 % |
| 2011 | 1,50 % |
| 2010 | 2,39 % |
| 2009 | 3,58 % |
| 2008 | 4,17 % |
| 2007 | 3,70 % |
| 2006 | 2,74 % |
| 2005 | 3,05 % |
| 2004 | 3,35 % |
| 2003 | 3,73 % |
| 2002 | 4,03 % |
| 2001 | 5,18 % |
| 2000 | 5,92 % |
| 1999 | 4,89 % |
| 1998 | 6,09 % |
| 1997 | 5,67 % |
| 1996 | 6,60 % |
| 1995 | 8,29 % |
| 1994 | 7,49 % |
| 1993 | 9,49 % |
| 1992 | 11,08 % |